De mooie omgeving van Heerlijkheid Hemmen

GESCHIEDENIS  HEMMEN – Tot 1954 was Hemmen een zelfstandige gemeente. Het was vroeger een van de acht Hoge Heerlijkheden uit  het kwartier van Nijmegen. Het kasteel en haar bewoners hebben voor een groot gedeelte de geschiedenis van Hemmen bepaald. De kasteelheer hield in het verleden de school en de kerk vol door personeel (veelal uit Zetten) in dienst te nemen dat een kinderrijk gezin had. Het gemeentehuis, het postkantoor, de kerk, de dorpswinkel, het dorpsplein, de school en de pomp zijn nog te bewonderen.

Hemmen vormt een apart stukje Betuwe en om daar iets van te begrijpen moeten we even terug in de geschiedenis. Veel eeuwen lang is het leven in Hemmen volledig beheerst door de bewoners van het kasteel. Van 1375 tot 1931 was dat de familie Van Lynden. Ze was eigenaresse van de Hoge Heerlijkheid Hemmen, dat lange tijd deel uitmaakte van het Duitse Rijk. De familie op het kasteel bezat alles in en rond het dorp: het land, de bossen, de boerderijen, de kerk, de school, de pastorie, de molen en zelfs het gemeentehuis. De heer Van Lynden bepaalde het leven in Hemmen tot in de kleinste details. Het huis van de familie Van Lynden is tijdens de Tweede Wereldoorlog volledig verwoest. In de voormalige kasteeltuin herinneren nog slechts enkele stukken maar aan de vroegere bouw. Elders in dit park houden de voormalige moestuin, enkele zeer oude bomen en de grachten de herinnering aan dit kasteel in leven. Van die moestuin resteert alleen nog de zware muur die vroeger een hof omsloot waarin exotische vruchten groeiden.  De oude bomen vinden we verspreid door het park. Enkele prachtige exemplaren staan rond een weiland dat de familie had laten aanleggen om het uitzicht vanuit de eetzaal te veraangenamen.

DORPSPLEINTJE – Het kerkje ligt aan een mooi dorpspleintje waaraan ook het meestershuis met de school, de pastorie, de winkel en enkele woonhuizen liggen. De jaartallen van de muur van enkele gebouwen verwijzen niet naar het bouwjaar, maar naar het jaar van de restauratie. Midden op het plein staat een enorme Linde die geplant is bij het huwelijk van Juliana en Bernard. Aan de andere kant grenst het pleintje aan de slotgracht. Een hek geeft toegang tot de voormalige kasteeltuin, daardoor kwam de heer Van Lynden naar het kerkje. Hemmen is tot beschermd dorpsgezicht verklaard, dat betekent dat er niet mag worden verbouwd of gebouwd zonder toestemming. De grote invloed van de familie is terug te zien in de beplanting in en rond het dorp. nergens in de Betuwe vind je zoveel inlandse eiken als hier. Ze zijn massaal aangeplant omdat de familie het een mooie boom vond.

HET KERKJE – De ouste ruimte van het kerkje was opgetrokken in de rommanse stijl. De bouwtijd strekte zich uit van het einde van de 13e eeuw tot het einde van de 15e eeuw. Rond 200 jaar geleden werden de Romaanse vensters vervangen door Gotische ramen in het middenschip en er werd een andere toren opgetrokken. De consistoriekamer vastgebouwd aan de kerk, is ruim 70 jaar oud. Een bijzonderheid is de beglazing van de ruimte, vier glas-in-lood ramen in het schip en vijf gebrandschilderde ramen in het koor. De laatste stellen het heilsgebeuren van de grote Christelijke feestdagen voor. Ook de eigen smaak van de familie Van Lynden is terug te vinden in het kleine kerkje. Zij heeft dat laten restaureren en omdat men een voorkeur had voor Angelicaanse kerken werd het interieur aangepast aan de Engelse stijl. Dat betekent onder meer dat er een zetel en een avondmaal tafel werden geplaatst en dat de muren werden bekleed met hout. In het huidige kerkje is dat nog onveranderd. Ook de grote klok hangt er nog. Daarop kon de heer Van Lynden zien of de preek niet te lang duurde. Als hij naar de klok keek, wist de dominee dat hij een einde moest maken aan zijn toespraak.